“Many times, when traders don’t follow their trading plans, it’s because those plans don’t truly fit who they are.”
– Brett Steenbarger
Spoiler: bo doświadczenie pojedynczego tradera, zazwyczaj jest ograniczone do… tylko do jego samego. Jakie jest prawdopodobieństwo, że akurat to doświadczenie będzie to pasować akurat do Ciebie?
Psychologia tradingu ma kluczową rolę w Twoim sukcesie na rynku. Obejmuje emocjonalne i mentalne aspekty (tzw. mental toughness), które wpływają na Twoje wyniki tradingowe. Choć szukanie wskazówek od doświadczonych traderów może być wartościowe to poleganie wyłącznie na doświadczeniu jednego tradera/mentora jest… bez sensu.
Poleganie na jednej perspektywie naraża Cię na stronniczość, brnięcie w ślepe uliczki i bardzo ograniczoną wiedzę – ograniczoną tylko do jednego “przypadku”, który pracował na bardzo ograniczonej ilości systemów, narzędzi i w bardzo konkretnych warunkach (praca, dom, bezpieczeństwo finansowe, rodzina, znajomi, zdrowie, problemy, klimat, tp itd).
Innymi słowy, doświadczenie jednej osoby nijak się ma do Twojego, które najpewniej będzie zupełnie inne!
Różnorodność perspektyw
Trading to złożone przedsięwzięcie, a różni traderzy mogą mieć różne perspektywy, strategie i podejścia do radzenia sobie z psychologicznymi wyzwaniami. Uczenie się z różnych źródeł pozwoli Ci uzyskać ekspozycję na różne punkty widzenia i powiększy możliwość dostosowania się do różnych warunków rynkowych.
Każdy trader posiada własny, unikalny zestaw uprzedzeń, przekonań i perspektyw (często podświadomych!). To może zabarwić interpretację zasad i ograniczyć skuteczność narzędzi.
Niepełne zrozumienie, brak wiedzy
Psychologia tradingu jest zwieloaspektową dyscypliną, obejmuje szeroki zakres koncepcji, technik i podejść. Perspektywa pojedynczego tradera (obojętnie jak bardzo jest szanowana) zapewnia jedynie częściowy obraz całości. A to może skutkować niepełnym zrozumieniem psychologii, utrudniając Ci rozwój skutecznego sposobu myślenia o tradingu. Bycie traderem (nawet z wynikami) nie sprawia, że jest się specem od psychologii. To zupełnie osobna działka.
Różnice indywidualne
Traderzy mają różne osobowości, tolerancję na ryzyko i profile psychologiczne. To, co działa dla jednego tradera, niekoniecznie musi działać dla innego. Poznając szerokie doświadczenia psychologii tradingu, możesz zidentyfikować podejścia, które rezonują z Twoim stylem i preferencjami. Poleganie na jednym źródle może nie zaspokoić Twoich indywidualnych potrzeb, potencjalnie prowadząc Cię do frustracji i braku postępów.
Zmiana dynamiki rynku
Rynki finansowe są dynamiczne i podlegają ciągłym zmianom. Uczenie się od jednego tradera może zapewnić wgląd w jego doświadczenia i strategie, ale może nie przygotować Cię na ewoluujący charakter rynków.
Ewolucja psychologii tradingu
Psychologia tradingu stale się rozwija. Uczenie się z jednego źródła może dostarczać wiedzy opartej na określonym czasie i kontekście, pomijając nowsze rzeczy. Trzeba w tym siedzieć, aby być na bierząco. Trader zwykle jest zajęty… tradingiem.
Żebyśmy się dobrze zrozumieli, nie chodzi o to, żebyś przestał kontaktować się z innymi traderami. Nie! Można w ten sposób wymienić się fajnymi spostrzeżeniami o rynku i doświadczeniem. Chodzi o to, żebyś pamiętaj przy tym, że ograniczanie się tylko do jednego źródła może być szkodliwe dla Twojego rozwoju, jako tradera.
Jak to się robi w najlepszych funduszach na świecie?
Buduje się działy typu trading performacne, gdzie zatrudnia się specjalistów m.in. od psychologii tradingu. Zwykle są to osoby z wiedzą psychologiczną i/lub psychiatryczną. Tylko czasem są oni również traderami.
Dlaczego tak?
Bo takie osoby mają wszechstronną wiedzę o problemach psychologicznych, potrzebach tradingowych i możliwych rozwiązaniach. Są w stanie zanalizować i zrozumieć sytuację, i dobrać możliwe najlepsze narzędzia do poradzenia sobie. Z ogromnej puli, jaką mają.
Innymi słowy:
Trader - prywatne pojedyncze doświadczenie
Specjalista psychologii tradingu (np. TPC) - zgłębiona wiedza psychologiczna oparta o wszechstronne doświadczenia wielu traderów (często setek traderów)
Od kogo zatem warto się uczyć, gdzie szukać narzędzi?
Dr Dariusz Świerk: Kogo mogę polecić? Są 3 nazwiska:
- Brett Steenbarger – psychiatra i TPC (trading performance coach). Przestudiowałem chyba wszystko, do czego udało mi się dotrzeć – fantastyczne doświadczenia i wiedza. No i jest posiadany przez kilka kotów, a to o czymś mówi! (sprawdzam, czy czytasz uważnie 🙂
- Ari Kiev – psychiatra i TPC.
- Last but not least – polecam siebie samego… 🙂
Pierwszy pracuje tylko z traderami funduszowymi. Drugi, niestety już nie żyje, ale książki nadal są w sprzedaży (na pewno po angielsku). Z kolei u mnie znajdziesz możliwie najlepsze narzędzia i metody do samodzielnego zastosowania. W dodatku po polsku. Na moment pisania tekstu, osobiście pracuję tylko z traderami zawodowymi.
Wszystko inne uważam, że jest mało wartościowe, zazwyczaj banalne, a często bywa szkodliwe (za często).
PS. Przy następnej okazji dam Ci znać, jakie umiejętności trzeba wypracować.
Dodatkowe Materiały:
Top Investor - zestaw narzędzi dla traderów indywidualnych. Od systemu po psychologię. Sprawdź!
Wsparcie Polskiej Edukacji Tradingowej
