Proces decyzyjny tradera to jedno z najważniejszych pojęć w tradingu. Ale DLACZEGO?
Proces decyzyjny tradera to dla mnie jedno z najważniejszych pojęć w tradingu. Dlaczego? Od dobrego procesu zależą wyniki.
Czym zatem jest proces decyzyjny tradera? Ogólnie mówiąc są to wszystkie procesy myślowe, analityczne i decyzje, jakie podejmujesz od analizy wstępnej („pomysłu”) aż po zamknięcie i analizę pozycji. Całość procesu myślowego, jaki dzieje się w Twojej głowie.
Takie podejście przyszło mi do głowy, wręcz narzuciło się kiedy zastanawiałem się w jaki sposób AI w tradingu będzie podejmowało decyzje – najlepsze z możliwych. Potem te same zasady były już oczywiste w zastosowaniu do traderów. A jeszcze później okazało się, że najlepsi traderzy mają specyficzne elementy procesu decyzyjnego, praktycznie nieobecne u innych traderów. Tyle historii, teraz co z niej wynikło…
Czym jest proces decyzyjny tradera?
Proces decyzyjny tradera (albo proces decyzyjny w tradingu) składa się z dwóch komponent: racjonalnej (analitycznej) oraz emocjonalnej. Im bardziej doświadczony trader tym większe znaczenie, tym większa wagę przewiązuje do komponenty emocjonalnej – ale w specyficznym sensie. Nie znaczy to, że emocje dyktują traderowi co ma robić.
Bardzo doświadczeni traderzy traktują swój stan emocjonalny jako dodatkowe źródło informacji, potrafią też “stanąć obok” i usłyszeć głos intuicji ponad i poza hałasem emocjonalnym. Zacytuje jednego z doświadczonych traderów:
„Jeśli ja odczuwam presję w tej sytuacji to znaczy, że także odczuwają ją inni na rynku. Wygra ten, który lepiej ją wytrzyma.”
Z czego składa się proces decyzyjny tradera?
Rozbijmy Twój proces decyzyjny na elementy.
1.
Zaczyna się od analizy rynków i wyboru instrumentu (konkretne akcje, konkretne waluty z dostępnej puli – dla przykładu) Jakie czynniki kierują Twoim wyborem, dlaczego akurat wybrałeś ten instrument a nie inny? Tu mamy pierwsze decyzje. Na jakiej podstawie je podejmujesz?
To ważne, bo jeśli zaczniesz się zastanawiać jak ulepszyć Twój proces decyzyjny po to by mieć lepsze wyniki – to zrozumiesz, że… być może możesz wybrać lepiej. Podam jak to robią najlepsi: Najlepsi uczą się wybierać najlepsze wejścia z tych jakie są dla nich dostępne. W tym sensie, że jeśli specjalizują się w jakimś sektorze spółek – to wybierają shorty lub longi z najlepszymi widokami na zyski. Spośród wielu okazji jakie są dostępne najlepsi starają się wybrać te jak najlepsze.
Najlepsi traderzy starają się wybrać najlepsze okazje spośród tego co jest dostępne na rynkach na jakich grają.
Co to oznacza dla Ciebie?
To oznacza że można a nawet warto a nawet trzeba popracować nas kryteriami wyboru instrumentu, tak aby wybrać ten na którym będzie nam najłatwiej, na którym najwięcej (potencjalnie) zarobimy.
Kryteria mogą być różne u różnych traderów ale idea jest ta sama:
Możesz wybrać instrument, sytuację rynkową, która jest dla Ciebie najlepsza.
W przypadku systemów AI ich rozwój pójdzie na początku w tym kierunku: poszukiwania najlepszych okazji z tego co jest dostępne. Przy czym przeszukanie np. pięciu tysięcy spółek pod tym kątem zajmie np. 0.5 sekundy. I spośród tego ogromu wybierze np. 100 do dalszej analizy i gry.
Wspominam o tym, by zacząć powoli uświadamiać sobie z jaką potęgą analityczną i decyzyjną będziemy mieli do czynienia.
Ale wróćmy do procesu decyzyjnego.
2.
Wybraliśmy pule najlepszych spółek, co dalej? Załóżmy, że chcemy wejść o ile tylko będą odpowiednie kryteria.
I tu kolejne pytanie: gdzie, spośród wybranych są najlepsze sytuacje?
Prosty przykład: chcemy zagrac longi na spółkach z dobrymi fundamentami.
Naszym czynnikiem wyboru na tym etapie procesu decyzyjnego będzie (dla przykładu: zachowanie wolumenu).
Chodzi nam o wejście w takie ruchy, gdzie wolumen wyraźnie narasta – co sugeruje, że zainteresowanie kupujących rośnie.
Na tym etapie uszeregujemy nasze spółki według najlepszych sytuacji narastającego wolumenu.
Gdzieś jest za mały, gdzieś jest za duży a cena niewiele rośnie (co może być podejrzane bo to znaczy, że ktoś bardzo dużo kupuje a ktoś inny sprzedaje, jeśli w dobre sytuacji technicznej ktoś sprzedaje to nie może być początkujący, to raczej zawodowcy co może oznaczać, że wiedzą więcej od nas i pozbywają się waloru).
Mamy na tym etapie kilka spółek o najlepszej sytuacji.
Tu użyliśmy wolumenu ale możemy analizować więcej elementów: formacje świecowe, poziomy Fibonacciego, MACD, CCI i tysiące innych wskaźników.
A może użyć konfluencji wskaźników i sytuacji?
Np. cena dochodzi do średniej 200 od góry, jest blisko oporu oraz na poziomie Fibonacci 62%. Tu spotyka się kilka rzeczy na raz na jakie patrzą inni traderzy.
Chce podkreślić, że na tym etapie procesu decyzyjnego tez mamy kilka opcji do wyboru.
Zadajmy sobie pytanie które wskaźniki są najlepsze dla naszych celów?
To może nie być wolumen ale dla przykładu relacja pomiędzy wielkością zleceń Bid a Ask.
Bid spada –spada ilość sprzedających, to może świadczyć, że rynek hamuje. Za chwilę następuje spodziewana sytuacja – pojawiają się zlecenia Bid, duże zlecenia.
Widziałem sytuacje gdy traderzy wchodzą zarówno na wygasający Bid (nadchodzące ASK są sygnałem potwierdzającym pozycje, gdy ich nie ma trader ucieka z pozycji) jak i nadchodzące duże zlecenia Ask.
Podsumowując: możemy wybrać najlepszą sytuację rynkową według wielu wskaźników, wielu kryteriów.
3.
Teraz nadchodzi czas by zadecydować decyzji ile kapitału ulokujemy na którą. Przerwijmy na moment nasze omawianie i podsumujmy ważne punkty.
- Proces decyzyjny tradera to seria analiz i decyzji.
- Każdy wyraźny element procesu decyzyjnego możesz ulepszyć, zajść z różnych stron, analizować i ulepszać według różnych kryteriów.
- Dzięki temu masz możliwość ulepszania wyników – ulepszając po kolei każdy element od jakiego te wyniki zależą.
Czym różni się proces decyzyjny tradera u traderów doświadczonych i początkujących
Według badań traderów instytucjonalnych – w tej samej sytuacji mniej doświadczeni traderzy stosują strategie unikania emocji. To stanowi różnicę i barierę dla początkujących i średniozaawansowanych traderów. Najlepsi traderzy są w stanie wytrzymać dużą, długotrwałą presję wchodząc w nią świadomie, podczas gdy mniej doświadczeni w którymś momencie ulegną i uciekną z takiej samej pozycji.
Obie grupy traderów różni doświadczenie, ale nie tylko – różnią strategie radzenia sobie z emocjami podczas tradingu. Bo okazuje się, że nie tylko doświadczenie ma znaczenie. Badania pokazują, że traderzy z bardzo dużym doświadczeniem tradingowym (np. ponad 20 lat) a nie stosujący strategii pracy z emocjami takich jak najlepsi traderzy – mają słabsze wyniki.
Sposób radzenia sobie z emocjami w tradingu jest wyraźnym wyróżnikiem najlepszych. Pozwala przetrwać chaos, zmienność, niepewność i panikę, pozwala nadal wchodzić na rynek, gdy inni dawno zrezygnowali, otwiera nowe drzwi do wyników. Odpowiendnie radzenie sobie z emocjami jest niezbędne w poprawnym procesie decyzyjnym tradera.
Recepta na ulepszenie wyników w tradingu za pomocą procesu decyzyjnego tradera
- Rozłóż sposób w jaki podejmujesz decyzje na elementy.
- Dowiedz się jak najwięcej o tym, jak możesz ulepszyć każdy z nich.
To oczywiście nie wszystko ale nie chcę tu pisać za dużo. Warto zostawić traderów z taką ciekawą ideą – wskazaniem procesu, który ulepszy im wyniki. Kiedyś napiszę więcej o kolejnych etapach i najlepszych praktykach, jakie tam można wykorzystać. I o tym że psychika pełni olbrzymia role w tym procesie (czego nie widać z mojego racjonalnego i mechanicznego opisu).
Podam tylko jeden przykład…
Dotrwanie do TP – ze względu na presję rynków traderzy często uciekają z pozycji, emocje, presja na psychikę jest za silna. Psychika jest filtrem przez jaki przechodzą wszystkie decyzje. I może zaburzyć każdą z decyzji i każdy z etapów – od wstępnej analizy po wykonanie wejścia.
To kilka tematów na przyszłość.
PS. Przygotowujemy spore szkolenie na ten temat jak najlepsi traderzy radzą sobie z emocjami. Napisz do nas, jesli jesteś zainteresowana/y. W międzyczasie polecam serię wywiadów z najlepszymi traderami na ściecie “Conversations with Forex Market Masters”